عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ـ رضى الله عنه ـ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم : إِنَّ ثَلاَثَةً فِي بَنِي إِسْرَائِيلَ أَبْرَصَ وَأَقْرَعَ وَأَعْمَى بَدَا لِلَّهِ أَنْ يَبْتَلِيَهُمْ، فَبَعَثَ إِلَيْهِمْ مَلَكًا، فَأَتَى الأَبْرَصَ. فَقَالَ أَىُّ شَىْءٍ أَحَبُّ إِلَيْكَ قَالَ لَوْنٌ حَسَنٌ وَجِلْدٌ حَسَنٌ، قَدْ قَذِرَنِي النَّاسُ. قَالَ فَمَسَحَهُ، فَذَهَبَ عَنْهُ، فَأُعْطِيَ لَوْنًا حَسَنًا وَجِلْدًا حَسَنًا. فَقَالَ أَىُّ الْمَالِ أَحَبُّ إِلَيْكَ قَالَ الإِبِلُ ـ أَوْ قَالَ الْبَقَرُ هُوَ شَكَّ فِي ذَلِكَ، إِنَّ الأَبْرَصَ وَالأَقْرَعَ، قَالَ أَحَدُهُمَا الإِبِلُ، وَقَالَ الآخَرُ الْبَقَرُ ـ فَأُعْطِيَ نَاقَةً عُشَرَاءَ. فَقَالَ يُبَارَكُ لَكَ فِيهَا. وَأَتَى الأَقْرَعَ فَقَالَ أَىُّ شَىْءٍ أَحَبُّ إِلَيْكَ قَالَ شَعَرٌ حَسَنٌ، وَيَذْهَبُ عَنِّي هَذَا، قَدْ قَذِرَنِي النَّاسُ. قَالَ فَمَسَحَهُ فَذَهَبَ، وَأُعْطِيَ شَعَرًا حَسَنًا. قَالَ فَأَىُّ الْمَالِ أَحَبُّ إِلَيْكَ قَالَ الْبَقَرُ. قَالَ فَأَعْطَاهُ بَقَرَةً حَامِلاً، وَقَالَ يُبَارَكُ لَكَ فِيهَا. وَأَتَى الأَعْمَى فَقَالَ أَىُّ شَىْءٍ أَحَبُّ إِلَيْكَ قَالَ يَرُدُّ اللَّهُ إِلَىَّ بَصَرِي، فَأُبْصِرُ بِهِ النَّاسَ. قَالَ فَمَسَحَهُ، فَرَدَّ اللَّهُ إِلَيْهِ بَصَرَهُ. قَالَ فَأَىُّ الْمَالِ أَحَبُّ إِلَيْكَ قَالَ الْغَنَمُ. فَأَعْطَاهُ شَاةً وَالِدًا، فَأُنْتِجَ هَذَانِ، وَوَلَّدَ هَذَا، فَكَانَ لِهَذَا وَادٍ مِنْ إِبِلٍ، وَلِهَذَا وَادٍ مِنْ بَقَرٍ، وَلِهَذَا وَادٍ مِنَ الْغَنَمِ. ثُمَّ إِنَّهُ أَتَى الأَبْرَصَ فِي صُورَتِهِ وَهَيْئَتِهِ فَقَالَ رَجُلٌ مِسْكِينٌ، تَقَطَّعَتْ بِيَ الْحِبَالُ فِي سَفَرِي، فَلاَ بَلاَغَ الْيَوْمَ إِلاَّ بِاللَّهِ ثُمَّ بِكَ، أَسْأَلُكَ بِالَّذِي أَعْطَاكَ اللَّوْنَ الْحَسَنَ وَالْجِلْدَ الْحَسَنَ وَالْمَالَ بَعِيرًا أَتَبَلَّغُ عَلَيْهِ فِي سَفَرِي. فَقَالَ لَهُ إِنَّ الْحُقُوقَ كَثِيرَةٌ. فَقَالَ لَهُ كَأَنِّي أَعْرِفُكَ، أَلَمْ تَكُنْ أَبْرَصَ يَقْذَرُكَ النَّاسُ فَقِيرًا فَأَعْطَاكَ اللَّهُ فَقَالَ لَقَدْ وَرِثْتُ لِكَابِرٍ عَنْ كَابِرٍ. فَقَالَ إِنْ كُنْتَ كَاذِبًا فَصَيَّرَكَ اللَّهُ إِلَى مَا كُنْتَ، وَأَتَى الأَقْرَعَ فِي صُورَتِهِ وَهَيْئَتِهِ، فَقَالَ لَهُ مِثْلَ مَا قَالَ لِهَذَا، فَرَدَّ عَلَيْهِ مِثْلَ مَا رَدَّ عَلَيْهِ هَذَا فَقَالَ إِنْ كُنْتَ كَاذِبًا فَصَيَّرَكَ اللَّهُ إِلَى مَا كُنْتَ. وَأَتَى الأَعْمَى فِي صُورَتِهِ فَقَالَ رَجُلٌ مِسْكِينٌ وَابْنُ سَبِيلٍ وَتَقَطَّعَتْ بِيَ الْحِبَالُ فِي سَفَرِي، فَلاَ بَلاَغَ الْيَوْمَ إِلاَّ بِاللَّهِ، ثُمَّ بِكَ أَسْأَلُكَ بِالَّذِي رَدَّ عَلَيْكَ بَصَرَكَ شَاةً أَتَبَلَّغُ بِهَا فِي سَفَرِي. فَقَالَ قَدْ كُنْتُ أَعْمَى فَرَدَّ اللَّهُ بَصَرِي، وَفَقِيرًا فَقَدْ أَغْنَانِي، فَخُذْ مَا شِئْتَ، فَوَاللَّهِ لاَ أَجْهَدُكَ الْيَوْمَ بِشَىْءٍ أَخَذْتَهُ لِلَّهِ. فَقَالَ أَمْسِكْ مَالَكَ، فَإِنَّمَا ابْتُلِيتُمْ، فَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنْكَ وَسَخِطَ عَلَى صَاحِبَيْكَ”.
ബനൂഈഇസ്റാഈലില്‍ പെട്ട വെള്ള പാണ്ഢുകാരന്‍, കഷണ്ടിക്കാരന്‍, അന്ധന്‍ എന്നീ മൂന്ന് പേരെ അല്ലാഹു പരീക്ഷിക്കാന്‍ തീരുമാനിച്ചു. അവരുടെ അടുക്കലേക്ക് ഒരു മലക്കിനെ അയച്ചു. മലക്ക് പാണ്ഢു രോഗിയെ സമീപിച്ചുകൊണ്ട് ചോദിച്ചു: നിനക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ളത് എന്താണ്? അദ്ദേഹെ പറഞ്ഞു: നല്ല വ൪ണ്ണം, ഭംഗിയാ൪ന്ന ച൪മ്മം, ജനങ്ങള്‍ എന്നെ വെറുക്കാന്‍ കാരണമായ ഈ പാണ്ഢുരോഗം മാറികിട്ടണം. മലക്ക് അദ്ദേഹത്തെ സ്പ൪ശിച്ചു. അതോടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെപാണ്ഢുരോഗം വിട്ടുമാറി. ഭംഗിയാ൪ന്ന വ൪ണ്ണം കൈവന്നു. പിന്നീട് ചോദിച്ചു: നിനക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ള ധനം ഏതാണ്? ഒട്ടകമെന്നോ പശുവെന്നോ അദ്ദേഹം മറുപടി നല്‍കി. അദ്ദേഹത്തിന് പ്രസവിക്കാനായ ഒരു ഒട്ടകത്തെ നല്‍കി. അല്ലാഹു നിനക്കതില്‍ അഭിവൃദ്ധി നല്‍കട്ടെയെന്ന് പ്രാ൪ത്ഥിക്കുകയും ചെയ്തു.
പിന്നീട് മലക്ക് കഷണ്ടിക്കാരനെ സമീപിച്ചു കൊണ്ട് ചോദിച്ചു: നിനക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ളത് എന്താണ്? അദ്ദേഹെ പറഞ്ഞു: അഴകാ൪ന്ന മുടി. ജനങ്ങള്‍ എന്നെ വെറുക്കാന്‍ കാരണമായ ഈ കഷണ്ടി മാറികിട്ടണം. തുട൪ന്ന് മലക്ക് അദ്ദേഹത്തെ തലോടിയപ്പോള്‍ കഷണ്ടി നീങ്ങുകയും സുന്ദരമായ മുടി ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് ചോദിച്ചു: നിനക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ള ധനം ഏതാണ്? പശുവാണെന്ന് പറഞ്ഞപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു പശു നല്‍കുകയും അല്ലാഹു നിനക്കതില്‍ അഭിവൃദ്ധി നല്‍കട്ടെയെന്ന് പ്രാ൪ത്ഥിക്കുകയും ചെയ്തു.
പിന്നീട് മലക്ക് അന്ധനെ സമീപിച്ചു കൊണ്ട് ചോദിച്ചു: നിനക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ളത് എന്താണ്? അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: അല്ലാഹു എനിക്ക് കാഴ്ച തിരിച്ചു നല്‍കണം, അങ്ങനെ എനിക്ക് ആളുകലെ കാണണം. തുട൪ന്ന് മലക്ക് അദ്ദേഹത്തെ തലോടിയപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന് കാഴ്ച തിരിച്ചു കിട്ടി. പിന്നീട് ചോദിച്ചു: നിനക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടമുള്ള ധനം ഏതാണ്? ആടാണെന്ന് പറഞ്ഞപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു ഗ൪ഭിണിയായ ഒരാടിനെ നല്‍കുകയും ചെയ്തു.
പിന്നീട് മലക്ക് പാണ്ഢുരോഗിയുടെ രൂപഭാവങ്ങളില്‍ വെള്ളപാണ്ഢുകാരനെ സമീപിച്ചു. മലക്ക് പറഞ്ഞു: ആഗതന്‍ പരമ ദരിദ്രനാണ്. യാത്രയുടെ സന്നാഹങ്ങളെല്ലാം തീ൪ന്നിരിക്കുന്നു. ഇന്നീ ദിവസം എനിക്ക് അല്ലാഹുവും പിന്നെ നിങ്ങളുമല്ലാതെ ഒരു ഗദ്യന്തരവുമില്ല. നിങ്ങള്‍ക്ക് അഴകാ൪ന്ന വ൪ണ്ണവും സുന്ദരമായ ച൪മ്മവും ധനവും നല്‍കിയ അല്ലാഹുവിനെ മുന്‍നി൪ത്തി ഞാന്‍ നിങ്ങളോട് ചോദിക്കുകയാണ്.യാത്ര ചെയ്ത് ഉദ്ദിഷ്ട സ്ഥാനത്തേക്ക് എത്തുവാന്‍ ഒരു ഒട്ടകം നല്‍കുമോ? അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ഒരുപാട് ബാധ്യതകളുണ്ട്. മലക്ക് പറഞ്ഞു: എനിക്ക് നിങ്ങളെ മുന്‍പരിചയമുള്ളതുപോലെ തോന്നുന്നു. നിങ്ങള്‍ വെള്ളപാണ്ഢുകാരന്‍ ആയിരുന്നില്ലേ? ജനങ്ങള്‍ വെറുത്തിരുന്ന ദരിദ്രമായിരുന്നില്ലേ? പിന്നീട് അല്ലാഹു നിങ്ങള്‍ക്ക് ഇതെല്ലാം നല്‍കിയില്ലേ? അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ഈ സമ്പത്തെല്ലാം ഞാന്‍ പരമ്പരാഗതമായി സമ്പാദിച്ചതാണ്. മലക്ക് പറഞ്ഞു: നീ പറഞ്ഞത് കള്ളമാണെങ്കില്‍ അല്ലാഹു നിന്നെ പൂ൪വ്വ സ്ഥിതിയിലാക്കട്ടെ.
മലക്ക് കഷണ്ടിക്കാരന്റെ പഴയ വേഷത്തിലും രൂപത്തിലും കഷണ്ടിക്കാരനെ സമീപിച്ചു. ആദ്യത്തെയാളോട് പറഞ്ഞതുപോലെ ഇയാളോടും പറഞ്ഞു. ആദ്യത്തെയാളെപോലെ ഇയാളും മറുപടി പറഞ്ഞു. മലക്ക് പറഞ്ഞു: നീ പറഞ്ഞത് കള്ളമാണെങ്കില്‍ അല്ലാഹു നിന്നെ പൂ൪വ്വ സ്ഥിതിയിലാക്കട്ടെ.
പിന്നട് അന്ധന്റെ പഴയ വേഷത്തില്‍ അന്ധനെ സമീപിച്ചു പറഞ്ഞു: ആഗതന്‍ പരമ ദരിദ്രനാണ്. യാത്രയില്‍ എല്ലാ മാ൪ഗങ്ങളും അടഞ്ഞ സാധുവാണ്. ഇന്നെനിക്ക് അല്ലാഹുവും പിന്നെ നിങ്ങളുമല്ലാതെ ഒരു ഗദ്യന്തരവുമില്ല. നിങ്ങള്‍ക്ക് കാഴ്ച ശക്തി തിരിച്ചു നല്‍കിയ അല്ലാഹുവിനെ മുന്‍നി൪ത്തി ഞാന്‍ നിങ്ങളോട് ചോദിക്കുകയാണ്. എന്റെ യാത്രക്ക് പാഥേയമായി ഒരു ആടിനെ നല്‍കുമോ? അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ഞാന്‍ മുമ്പ് അന്ധനായിരുന്നു. പിന്നീട് അല്ലാഹു എനിക്ക് കാഴ്ച തിരിച്ചു തന്നു. ആയതിനാല്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക് ഇഷ്ടമുള്ളത് എടുത്തുകൊള്ളുക. അല്ലാത്തവ വിട്ടേക്കുക. അല്ലാഹുവാണെ സത്യം, അല്ലാഹുവിന്റെ പേരില്‍ നിങ്ങള്‍ എന്തെടുക്കുകയാണെങ്കിലും ഇന്നെനിക്ക് പരാതിയൊന്നുമില്ല. മലക്ക് പറഞ്ഞു: നിങ്ങളുടെ ധനം അവിടെ വെച്ചുകൊള്ളുക. ഇത് നിങ്ങള്‍ക്ക് കേവലം ഒരു പരീക്ഷണമായിരുന്നു.അല്ലാഹു നിങ്ങളെ കുറിച്ച് സംതൃപ്തനാണ്. നിങ്ങളുടെ രണ്ട് കൂട്ടുകാരില്‍ രോഷാകുലനുമാണ്. (ബുഖാരി:3464)
അനുബന്ധം
عَنِ ابْنِ بُجَيْدٍ الأَنْصَارِيِّ، عَنْ جَدَّتِهِ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ : “رُدُّوا السَّائِلَ وَلَوْ بِظِلْفٍ” . فِي حَدِيثِ هَارُونَ مُحْرَقٍ .
ഉമ്മുബുജയ്ദ് അല്‍അന്‍സ്വാരിയ്യ(റ)യില്‍ നിന്ന് നിവേദനം. നബി ﷺ പറഞ്ഞു: സഹായം ചോദിച്ചുവരുന്നവരെ വെറുംകയ്യോടെ മടക്കി അയക്കരുത്‌; ഒരു കരിഞ്ഞ കുളമ്പ്‌ മാത്രമേ നിങ്ങൾക്ക്‌ കൊടുക്കാൻ കഴിയുന്നതായി ഉള്ളൂ എങ്കിൽ അതെങ്കിലും കൊടുക്കൂ! (നസാഇ 2565)
ഗുണപാഠങ്ങള്‍
1. സ്വദഖയുടെ പ്രാധാന്യം. ചോദിച്ചു വരുന്നവരെ അവഗണിക്കരുത്
2. നന്ദികേട് കാണിച്ചാല്‍ അല്ലാഹു കോപിക്കും
3. പിശുക്ക് കാണിക്കരുത്. പിശുക്കാണ് കളവ് പറയാനും അല്ലാഹുവിന്റെ അനുഗ്രഹങ്ങളെ നിഷേധിക്കാനും പ്രേരിപ്പിച്ചത്.
4. സമ്പത്തിന്റെ ആധിക്യം അല്ലാഹുവിന്റെ സ്നേഹത്തിന് തെളിവല്ല, മറിച്ച് പരീക്ഷണമാകാം.
5. അല്ലാഹു എല്ലാ രോഗങ്ങളും മാറ്റാന്‍ കഴിവുള്ളവനാണ്
6. പരീക്ഷണത്തില്‍ അടിമ വിജയിക്കുന്നത് അല്ലാഹുവിന് ഇഷ്ടം, പരാജയപ്പെടുന്നത് അല്ലാഹുവിന് വെറുപ്പാണ്.
